Zagadnienie prawne w Sądzie Najwyższym, sygn. akt III CZP 116/22 

20 maja 2022 r. do Izby Cywilnej Sądu Najwyższego wpłynęło zapytanie dotyczące wysokości opłat sądowych wymaganych w celu złożenia pozwu cywilnego z powództwa osoby fizycznej p-ko instytucji bankowej, która albo pośredniczyła w zakupie certyfikatów inwestycyjnych funduszu inwestycyjnego albo wykonywała obowiązki depozytariusza funduszu inwestycyjnego. Orzecznictwo dzisiejsze jest podzielone: 1.000 zł opłaty ryczałtowej w myśl art. 13a ukswsc lub 5% jako opłata stosunkowa od wartości przedmiotu sporu w sprawie o prawa majątkowe. Różnice są znaczne, konsekwencje interpretacji ponoszą konsumenci. Czy w takim razie rozbieżność sądów powszechnych w stosowaniu przepisów ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych zostanie wkrótce zniwelowana?

 Treść Zagadnienia prawnego:

1. czy art. 13a ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jednolity: Dz.U. z 2020 roku, poz. 755 ze zm., dalej „u.k.s.c.”) znajduje zastosowanie do dochodzonych przez konsumenta roszczeń wynikających wyłącznie z czynności bankowych wymienionych w art. 5 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Prawo bankowe (tekst jednolity: Dz.U. z 2021 roku, poz. 2439, dalej „pr.bank”), a w razie pozytywnej odpowiedzi

2. czy oferowanie przez bank certyfikatów inwestycyjnych funduszu inwestycyjnego stanowi czynność bankową w rozumieniu art. 5 ust. 2 pkt 9 pr.bank. oraz

3. czy wykonywanie obowiązków depozytariusza funduszu inwestycyjnego, będącego bankiem, stanowi czynności bankowe z uczestnikiem funduszu określone w art. 5 ust. 2 pkt 6 i 9 pr.bank?

 

Należy wspomnieć, że W dniu 26 października 2016 roku Sąd Najwyższy po rozpoznaniu w Izbie Cywilnej zagadnienia prawnego w sprawie o sygn. III CZP 59/16 podjął uchwałę, w której uznał, że maksymalna wysokość opłat sądowych w sprawach cywilnych dotyczących roszczeń z czynności bankowych (o których mowa w art. 5 ust.1 i 2 ustawy Prawo bankowe), wynosząca zgodnie z art. 13 ust. 1a UKSC 1000 zł, dotyczy każdego podmiotu wnoszącego pismo podlegające opłacie.

 W myśl art. 5 ustawy Prawo bankowe.

1. Czynnościami bankowymi są:

1) przyjmowanie wkładów pieniężnych płatnych na żądanie lub z nadejściem oznaczonego terminu oraz prowadzenie rachunków tych wkładów;
2) prowadzenie innych rachunków bankowych;
3) udzielanie kredytów;
4) udzielanie i potwierdzanie gwarancji bankowych oraz otwieranie i potwierdzanie akredytyw;
5) emitowanie bankowych papierów wartościowych;
6) przeprowadzanie bankowych rozliczeń pieniężnych;
6a) (uchylony)
7) wykonywanie innych czynności przewidzianych wyłącznie dla banku w odrębnych ustawach.
2. Czynnościami bankowymi są również następujące czynności, o ile są one wykonywane przez banki:
1) udzielanie pożyczek pieniężnych;
2) operacje czekowe i wekslowe oraz operacje, których przedmiotem są warranty;
3) świadczenie usług płatniczych oraz wydawanie pieniądza elektronicznego;
4) terminowe operacje finansowe;
5) nabywanie i zbywanie wierzytelności pieniężnych;
6) przechowywanie przedmiotów i papierów wartościowych oraz udostępnianie skrytek sejfowych;
7) prowadzenie skupu i sprzedaży wartości dewizowych;
8) udzielanie i potwierdzanie poręczeń;
9) wykonywanie czynności zleconych, związanych z emisją papierów wartościowych;
10) pośrednictwo w dokonywaniu przekazów pieniężnych oraz rozliczeń w obrocie dewizowym;
11) pośrednictwo w zawieraniu umów lokaty strukturyzowanej;
12) doradztwo w odniesieniu do lokat strukturyzowanych.
3. (uchylony)
4. Działalność gospodarcza, której przedmiotem są czynności, o których mowa w ust. 1, może być wykonywana wyłącznie przez banki, z zastrzeżeniem ust. 5.
5. Jednostki organizacyjne inne niż banki mogą wykonywać czynności, o których mowa w ust. 1, jeżeli przepisy odrębnych ustaw uprawniają je do tego.

 

Wspomniane rozstrzygnięcie z 2016 roku nie odnosi się natomiast nawet pośrednio do innych czynności jakie banki mają w swoich kompetencjach, a które zostały dookreślone w art. 6 ust. 1 ustawy Prawo bankowe. A mianowicie: 

1. Poza wykonywaniem czynności bankowych, o których mowa w art. 5 czynności bankowe ust. 1 i 2, banki mogą:
1) obejmować lub nabywać akcje i prawa z akcji, udziały innej osoby prawnej i jednostki uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych;
2) zaciągać zobowiązania związane z emisją papierów wartościowych;
3) dokonywać obrotu papierami wartościowymi;
4) dokonywać, na warunkach uzgodnionych z dłużnikiem, zamiany wierzytelności na składniki majątku dłużnika;
5) nabywać i zbywać nieruchomości;
6) świadczyć usługi konsultacyjno-doradcze w sprawach finansowych;
6a) świadczyć usługi zaufania oraz wydawać środki identyfikacji elektronicznej w rozumieniu przepisów o usługach zaufania;
7) świadczyć inne usługi finansowe;
8) wykonywać inne czynności, jeżeli przepisy odrębnych ustaw uprawniają je do tego.

 

Z punktu widzenia konstytucyjnych zasad państwa prawnego oraz zasad równości każdy zainteresowany dochodzeniem swoich roszczeń mających związek z szeregiem czynności bankowych nieprawidłowo realizowanych bądź zaniechanych przez pozwany bank powinien być traktowany przez wymiar sprawiedliwości w sposób równy. Wysokość potencjalnych kosztów sądowych zawiązanych z wniesieniem roszczenia na drogę sądową może w sposób zasadniczy wpływać na możliwość dochodzenia swoich praw przed Sądem przez zainteresowanych w ogóle.