Upadłość konsumencka

           Zmiany  przepisów z 31 grudnia 2014 roku zniosły wymóg posiadania majątku do przeprowadzenia procesu upadłości konsumenckiej, jednak nowelizację która weszła w życie 24 marca 2020r. można określić mianem rewolucji. 

Pierwsza zmiana dotyczy  tzw. negatywnych przesłanek upadłościowych – wg nowelizacji sądy nie będą mogły już oddalać wniosków o upadłość osób, które doprowadziły do swojego zadłużenia w sposób umyślny lub wskutek rażącego niedbalstwa. Oznacza to, że sąd nie będzie na wstępie badał przyczyn powstania stanu niewypłacalności wnioskodawcy. Zmiana ta otwiera drogę do Instytucji upadłości konsumenckiej każdej osobie niewypłacalnej, nawet jeśli zaistniała sytuacja wynika nie z choroby czy nagłej utraty pracy, a np. niegospodarnego korzystania z pożyczek i kredytów.

Po nowelizacji wyłącznie celowe doprowadzenie do niewypłacalności lub zwiększanie jej stopnia przez konsumenta będzie stanowiło negatywną przesłankę upadłościową. Celowe  w domyśle oznaczające trwonienie majątku i celowe nieregulowanie zobowiązań.

Złagodzono również negatywną przesłankę dot. historycznych postępowań upadłościowych konsumenta. Dziś, wyłącznie jeśli na 10 lat przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości w stosunku do upadłego prowadzono już postępowanie upadłościowe, w którym umorzono całość lub część zobowiązań, sąd będzie mógł oddalić wniosek o upadłość osób.

Nowa instytucja warunkowego umorzenia zobowiązań  – jeśli istnieją przesłanki twierdzenia, że upadły ma w momencie zakończenia postępowania upadłościowego sytuację osobistą, która nie pozwala na dokonywanie jakichkolwiek spłat wobec wierzycieli, ale może ona ulec zmianie (np. poprawa zdrowia, znalezienie lepiej płatnej pracy), to sąd umarza zobowiązania, pod warunkiem, że w ciągu pięciu lat upadły lub któryś z wierzycieli nie złoży wniosku o ustalenie planu spłaty, gdy przeszkoda w spłacie ustanie.

Wydłużono okres na jaki sąd będzie mógł ustalić plan spłaty dłużnika do lat 7 oraz uzależniono orzekany okres m.in. od stopnia w jakim dłużnik umyślnym działaniem bądź rażącym zaniedbaniem przyczynił się do swojej niewypłacalności. To jest jedyny moment, w którym okoliczności powstania stanu niewypłacalności będą miały znaczenie w postępowaniu.

Pod kątem okoliczności obligatoryjnych rozbudowano wnioski  o upadłość konsumencką oraz zwiększono liczbę wymaganych dokumentów i oświadczeń. Obowiązkowe jest m.in. złożenie informacji o czynnościach prawnych dokonanych przez dłużnika w ostatnich 12  miesiącach przed dniem złożenia wniosku, których przedmiotem były ruchomości, wierzytelności lub inne prawa, a których wartość przekracza 10.000,00 zł a także nieruchomości, akcje lub udziały w spółkach bez limitu wartości. Należy także oświadczyć o osiągniętych przychodach oraz o kosztach poniesionych na swoje utrzymanie oraz osób pozostających na utrzymaniu, w ostatnich 6 miesiącach przed dniem złożenia wniosku.

Także i Sąd Najwyższy w Izbie Cywilnej w składzie siedmiu sędziów ogłosił w uchwale, iż z  dniem ogłoszenia upadłości współmałżonka nieprowadzącego działalności gospodarczej, pozostającego we wspólności majątkowej, między małżonkami powstaje rozdzielność majątkowa, a cały majątek wspólny wchodzi do masy upadłości. Małżonek upadłego może jednak dochodzić w postępowaniu upadłościowym należności z tytułu udziału w majątku wspólnym, zgłaszając tę wierzytelność sędziemu-komisarzowi – Sygn. akt III CZP 7/19, uchwała 7 sędziów Izby Cywilnej SN z 16 grudnia 2019 r.

Konkludując, otoczenie prawne wokół Instytucji upadłości konsumenckiej jest żywo zmienne, ukierunkowane na liberalizację przepisów, praktycznie dostępne dla każdego, choć swoim zasięgiem obejmujące coraz większy zakres odpowiedzialności, szczególnie w strukturze wspólnoty małżeńskiej.

W postępowaniu upadłościowym mogą zostać w zasadzie umorzone wszystkie wierzytelności powstałe do dnia ogłoszenia upadłości (z kilkoma wyjątkami). Wygasają wobec upadłego także roszczenia ze strony jego gwarantów, poręczycieli oraz współdłużników tych zobowiązań, które zostały umorzone. W ramach Planu Spłaty Wierzycieli rozłożone zostają na raty zobowiązania, a wysokość raty zależy od możliwości finansowych upadłego i jego sytuacji osobistej. W przypadku poprawa sytuacji upadłego w trakcie wykonywania Planu Spłaty Wierzycieli nie powoduje automatycznie zwiększeniem rat płatnych na rzecz wierzycieli.

Ważną korzyścią dla upadłego, jest także zawieszenie z mocy prawa toczących się wobec niego egzekucji na cały czas trwania postępowania upadłościowego, aż do chwili umorzenia zobowiązań, co powoduje wymierne skutki w postaci ustania licytacji komorniczych, zajęcia wynagrodzenia, naliczania kosztów komorniczych. Od ogłoszenia upadłości wszelkie roszczenia zgłoszone zostają do ustanowionego w postępowaniu o ogłoszeniu upadłości syndyka. Z chwilą ogłoszenia upadłości również wszystkie postępowania sądowe toczące się przeciwko upadłemu, a wszczęte przed ogłoszeniem upadłości, zostaną zawieszone.

Z chwilą ogłoszenia upadłości od wierzytelności, które nie były zabezpieczone rzeczowo (n.p.: poprzez ustanowienie hipoteki, zastawu rejestrowego) nie są naliczane odsetki. Natomiast odsetki od wierzytelności posiadających zabezpieczenie rzeczowe, mogą zostać zaspokojone w postępowaniu upadłościowym jedynie z przedmiotu zabezpieczenia i to do dnia ogłoszenia upadłości.

Ważną kwestią jest możliwość uzyskania przez upadłego zabezpieczenia potrzeb mieszkaniowych upadłego. Jeżeli posiadał on lokal mieszkalny bądź dom jednorodzinny (również w majątku wspólnym małżeńskim), który w postępowaniu upadłościowym został sprzedany, przysługuje mu uprawnienie do otrzymania kwoty pieniężnej odpowiadającej przeciętnemu czynszowi najmu lokalu mieszkalnego za okres od 12 do 24 miesięcy. Jest to znacząca korzyść w porównaniu z sytuacją dłużnika, którego nieruchomość zbyta zostaje w postępowaniu komorniczym.

Pozytywnym skutkiem ogłoszenia upadłości, często podnoszonym przez naszych Klientów, jest spokój psychiczny. Tak jak wskazano powyżej, z wierzycielami kontaktuje się syndyk, a upadły nie jest niepokojony przez komorników i firmy windykacyjne, a po zakończonym postępowaniu upadłościowym wychodzi z pętli zadłużenia.